Ο χρόνος δεν ειναι σύμμαχος

Αλλη μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού ναυάγησε. Γράφω το παρόν με απογοήτευση για την ατυχή έκβαση των συνομιλιών, αλλά και αναγνωρίζοντας ότι ως κάποιος που δεν βιώνει το πρόβλημα έχω περιορισμένη ηθική νομιμοποίηση να εκφράζω προτιμήσεις. Αναγνωρίζω, επίσης, πόσο δύσκολο είναι να κατασκευάσουν κοινούς θεσμούς που να λειτουργούν και να πορευθούν μαζί άνθρωποι που επί δεκαετίες ζουν χώρια, ως εχθροί. Αν όμως υποτεθεί ότι ο στόχος εξακολουθεί να είναι μια συμπεφωνημένη λύση που θα αίρει - κατά το δυνατόν - τις συνέπειες της εισβολής, ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος. 

Κερδισμένοι και χαμένοι από τις βρετανικές εκλογές

Το αποτέλεσμα των βρετανικών βουλευτικών εκλογών δεν έχει νικητή, αλλά έχει χαμένους και κερδισμένους. Χωρίς αμφιβολία η μεγάλη χαμένη είναι η Βρετανίδα Πρωθυπουργός, η οποία απέτυχε παταγωδώς στο στόχο που έθεσε. Αυτός δεν ήταν άλλος από την σημαντική ενίσχυση της κοινοβουλευτικής της πλειοψηφίας. Αντ' αυτού οι Συντηρητικοί έχασαν 13 από τις 331 έδρες τους (επί συνόλου 650 εδρών) και άρα την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το κόμμα τους μπαίνει σε περίοδο εσωστρέφειας αλλά χωρίς πολιτικό χρόνο για να βρει λύσεις. Η Μέι εμφανίζεται πολιτικά αποδυναμωμένη πριν ακόμη ξεκινήσουν οι δύσκολες διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μολονότι έλαβε την εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης με την υποστήρριξη του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) της Βορείου Ιρλανδίας η νέα Κυβέρνση είναι αδύναμη και θνησιγενής.

Δαχτυλίδια, ελιγμοί και επαναπατρισμοί ψηφοφόρων

Αν και είχε αποκλείσει επανειλημμένως το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, τελικά τον Απρίλιο η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου εξέφρασε την πρόθεσή της για διενέργεια εκλογών τον Ιούνιο. Η ισχύουσα νομοθεσία δεν δίνει στην κυβέρνηση το προνόμιο προκήρυξης πρόωρων εκλογών. Διενεργούνται αν η κυβέρνηση απολέσει τη δεδηλωμένη ή με απόφαση της Βουλής με αυξημένη πλειοψηφία δύο τρίτων. Στην προκειμένη περίπτωση, η Βουλή - συμπεριλαμβανομένων των Εργατικών - στήριξε την πρόταση της κυβέρνησης με μεγάλη πλειοψηφία (522 υπέρ, 13 κατά).

Μπορεί η παρανομία να είναι ηθική επιταγή;

Αν το σκάνδαλο Βατοπεδίου μας δίδαξε ότι το νόμιμο δεν είναι απαραίτητα ηθικό, η αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία ως απάντηση στα αποδιδόμενα στο καθεστώς Assad εγκλήματα πολέμου καλεί να προβληματιστούμε για το αντίστροφο. Μπορεί η παρανομία να είναι ηθική επιταγή; Η ανυπακοή στο νόμο (civil disobedience) έχει άλλοτε στέρεα ηθικά ερείσματα, άλλοτε σαθρά. Η αψηφούσα το νόμο του άνακτα Αντιγόνη, η Rosa Parks του αμερικανικού κινήματος ατομικών δικαιωμάτων, αλλά και οι «δεν πληρώνω» παραβιάζουν νόμους που θεωρούν άδικους, προκειμένου να πραγματώσουν ανώτερα αξιακά ιδανικά τους. Αν και παράνομες, δεν στερούνται όλες οι πράξεις αυτές ηθικής νομιμοποίησης.

Μη έκδοση, αλλά...

Πρόσφατα, η ελληνική δικαιοσύνη έκρινε την υπόθεση οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που διέφυγαν στην Ελλάδα μετά το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα. Δεν έχω διαβάσει το σκεπτικό των σχετικών αποφάσεων, αλλά το αποτέλεσμά τους είναι ορθό. Το διεθνές δίκαιο απαγορεύει στα κράτη να εκθέτουν ανθρώπους σε κίνδυνο παραβίασης του δικαιώματος στη ζωή και της απαγόρευσης βασανιστηρίων, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης. Δυστυχώς, στην παρούσα συγκυρία, τέτοιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν στην Τουρκία. Για όσο διάστημα εξακολουθούν να υφίστανται, η Ελλάδα έχει διεθνή νομική υποχρέωση να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια αποφυγής της επαπειλούμενης παραβίασης των προαναφερθέντων δικαιωμάτων. Η απόρριψη του τουρκικού αιτήματος έκδοσης των στρατιωτικών προκειμένου να δικαστούν από την τουρκική δικαιοσύνη είναι ένα από τα μέσα που εξυπηρετεί τον σκοπό αυτό. Είναι όμως το μόνο; Μήπως υπάρχει άλλος, συμφερότερος, τρόπος;

Οι Τούρκοι «ικέτες» και το άγος της Ελλάδας

Το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου του 2016 οδήγησε οχτώ αξιωματικούς του τουρκικού στρατού στην Ελλάδα, από την οποία αιτούνται άσυλο. Αρκετές εκατονταετίες νωρίτερα, το 632 πΧ, ένα άλλο αποτυχημένο πραξικόπημα, αυτό του Αθηναίου ολυμπιονίκη Κύλωνα, οδήγησε τους υποστηρικτές του ικέτες στο βωμό της Αθηνάς, στην Ακρόπολη. Κατά παράβαση του ιερού, άγραφου νόμου της ασυλίας των ικετών, οι υποστηρικτές του Κύλωνα σφαγιάστηκαν από τις δυνάμεις του Μεγακλή, του επώνυμου άρχοντα της πόλης των Αθηνών και προστάτη της από το πραξικόπημα του Κύλωνα. Αν και το έγκλημα αυτό τιμωρήθηκε αυστηρά από την αθηναϊκή δικαιοσύνη, η τιμωρία δεν απάλλαξε τους καταδικασθέντες από το άγος του εγκλήματός τους, δηλαδή το μίασμα, την κατάρα και τη θεϊκή οργή. Το δε Κυλώνειο άγος θεωρήθηκε ως η αιτία της θείας δίκης, με τη μορφή μεταδοτικής ασθένειας, που ενέσκηψε την εποχή εκείνη στην Αθήνα.

Υπευθυνότητα εναντίον αντιπροσωπευτικότητας

Αναλογιστείτε το δίλημμα ενός φιλοευρωπαίου Εργατικού βουλευτή (εκλεγμένου μάλιστα σε περιφέρεια που ψήφισε υπέρ της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016) που πρόσφατα κλήθηκε να ψηφίσει υπέρ ή κατά ενός εντολοδοτικού νομοσχεδίου για την έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ της Συντηρητικής κυβέρνησης της κ. Μέι και των ευρωπαϊκών οργάνων για την απόσχιση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (το λεγόμενο «Μπρέξιτ»). Ή αντίστοιχα μπείτε στη θέση βουλευτών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που έχουν επανειλημμένα ψηφίσει υπέρ νομοσχεδίων στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου σε πλήρη αντιδιαστολή με τη δημοκρατική εντολή που έλαβαν τον Ιανουάριο του 2015 για τον τερματισμό της λιτότητας αλλά πιθανόν και με τις ίδιες τους τις πολιτικές πεποιθήσεις.

«Φωνή λαού, οργή θεού»

Προ ολίγων ημερών η βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων έδωσε με μεγάλη πλειοψηφία (494 έναντι 122) την εντολή στη Βρετανίδα Πρωθυπουργό Τερέζα Μέι να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την απόσχιση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στη βάση του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Αποδεχόμενοι το τετελεσμένο του βρετανικού δημοψηφίσματος του Ιουνίου 2016 (51,9% υπέρ της εξόδου από την ΕΕ) και σεβόμενοι τη δημοκρατικά εκπεφρασμένη λαϊκή ετυμηγορία, όλοι οι Συντηρητικοί βουλευτές (πλην του ευρωπαϊστή πρώην υπουργού Κένεθ Κλαρκ) καθώς και μία πλειοψηφία Εργατικών βουλευτών (πειθαρχώντας στην αυστηρή κομματική γραμμή που επέβαλε ο ηγέτης τους Τζέρεμι Κόρμπιν) ψήφισαν υπέρ ενός λιτού κι ανόθευτου νομοσχεδίου που αποδίδει δημοκρατική νομιμοποίηση στην υπόσχεση της κ. Μέι να ξεκινήσει κι επίσημα τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για το «Μπρέξιτ» μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Εν προκειμένω, παρά τις φήμες για εκκολαπτόμενη «εξέγερση» από βουλευτές της συμπολίτευσης, ούτε οι αντάρτες βουλευτές των Εργατικών, ούτε το Εθνικιστικό Κόμμα της Σκωτία κατάφεραν να νοθεύσουν τη διαπραγμευτική εντολή της Πρωθυπουργού με επιπρόσθετους περιορισμούς και τροποποιήσεις (συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων για τα δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών που διαμένουν στη Βρετανία), που σαν σκοπό είχαν την αποφυγή μιας απότομης προσγείωσης σε ένα «σκληρό Μπρέξιτ» χωρίς μεταβατικές περιόδους προσαρμογής και κανενός είδους πρόσβαση στην Κοινή Αγορά.