Προτάσεις για τη συνταγματική αναθεώρηση από το «ελεύθερο βήμα» του ερωτηματολογίου του GPPF

Το κείμενο αυτό παρουσιάζει κατά τρόπο συγκεντρωτικό και ομαδοποιημένο τις κυριότερες προτάσεις που έκαναν όσοι απάντησαν το τελευταίο μέρος του ερωτηματολογίου του GPPF για την αναθεώρηση του συντάγματος και, συγκεκριμένα, το ελεύθερο βήμα αυτού που καλούσε τους ερωτώμενους να κάνουν μέχρι δέκα συνολικά προτάσεις αναφορικά με το ποιες αλλαγές θα πρέπει να φέρει τυχόν αναθεώρηση του συντάγματος (πέντε προτάσεις) και ποιες ρυθμίσεις δεν θα πρέπει να υπάρχουν στο αναθεωρημένο σύνταγμα (αντίστοιχα, μέχρι πέντε προτάσεις). 

Άλλες απαντήσεις αξιώνουν λεπτομερέστερες ρυθμίσεις στο σύνταγμα, ενώ άλλες, κινούνται στη λογική του συνταγματικού μινιμαλισμού που και εμείς υπερασπιστήκαμε στο εισηγητικό μας κείμενο, στη βάση του οποίου συντάχθηκε το ερωτηματολόγιο. Μία άλλη πρόχειρη διαπίστωση είναι ότι κάποιες από τις απαντήσεις δεν αφορούν αυστηρά στο σύνταγμα, αλλά θέτουν ευρύτερες πολιτικές προτάσεις και ζητήματα. Ορισμένες μάλιστα εξ αυτών ίσως να μην στοχεύουν καν σε συγκεκριμένη συνταγματική ή νομική, ευρύτερα, ρύθμιση. Προφανώς περιορίζονται οι ερωτώμενοι στο να αναδείξουν κάποιο πρόβλημα χωρίς να απαντούν πώς θα μπορούσε/ήθελαν/πρότειναν να ρυθμιστεί και ποιος ο ρόλος του συντάγματος επ’ αυτού. Ενδεχομένως, ορισμένες από τις απαντήσεις να χαρακτηρίζονται και από κάποιο βαθμό νομικής ανακρίβειας. Ωστόσο, αυτό ουδόλως υποβαθμίζει την αξία τους. Σκοπίμως επιλέξαμε να αποταθούμε σε ευρύ κύκλο κοινωνικών (κατά βάση) επιστημόνων και όχι μόνο σε νομικούς. Η αξία των απαντήσεων που συγκεντρώσαμε έγκειται  κατά τη γνώμη μας (και με αυτό το σκεπτικό εξάλλου τις παρουσιάζουμε) στο ότι αναδεικνύουν προβλήματα, τάσεις και προτεραιότητες, ενώ συμπληρώνουν το δικό μας -εκ των πραγμάτων- ελλιπές ερωτηματολόγιο. 

Αν κάτι απουσιάζει, τέλος, από την παράθεση των προτάσεων που ακολουθεί, αυτό είναι η ποσοτική διάσταση, ο βαθμός δηλαδή επανάληψης κάποιας θέσης –με ίδιους ή παρεμφερείς όρους, είτε ως πρόταση αλλαγής του συντάγματος (πρώτη κατηγορία), είτε ως πρόταση κατάργησης διάταξης και «έξωσης» συγκεκριμένου θέματος/ρύθμισης/διάταξης από το σύνταγμα (δεύτερη κατηγορία). Αυτό σημαίνει ότι εδώ αποφύγαμε να επαναλάβουμε την ίδια πρόταση, όσο επιτακτικά κι αν ετίθετο ένα θέμα από αυτούς που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο. Από τον «κανόνα» αυτό εξαιρέσαμε τις προτάσεις αυτές που η διατύπωσή τους μας επιτρέπει να συμπεραίνουμε ότι, αν και αφορούν στο ίδιο θέμα, διαφέρουν ως προς το εύρος της προτεινόμενης αλλαγής. Συναφείς, αλλά όχι απόλυτα συμπίπτουσες προτάσεις επιλέχτηκε να παρουσιαστούν ως μία πρόταση, ενώ, τέλος, όπως συμβαίνει συχνά στις απόπειρες ταξινόμησης, υπάρχουν προτάσεις που θα μπορούσαν να τεθούν σε πέραν της μίας κατηγορίας –αν και επιλέξαμε κατά βάση να αποφύγουμε τις επαναλήψεις.         

Γενικά για το Σύνταγμα

1. Δραστική μείωση πρώτων 25 άρθρων (βλέπε πρόταση Τσακυράκη) / Δραστική μείωση βερμπαλισμού άρθρων συντάγματος

2. Κατάργηση διατάξεων που δεν είναι κατάλληλες για το σύνταγμα / Κατάργηση ρυθμίσεων ασχέτων προς την κανονιστική ουσία του συντάγματος ως θεμελιώδους νόμου (λόγω του λεπτομερειακού τους χαρακτήρα)

3. Κατάργηση μεταβατικών ρυθμίσεων που δεν έχουν εφαρμογή

4. Η αναθεώρηση θα πρέπει κυρίως να στοχεύσει σε υπερβολικά λεπτομερείς και ατελέσφορες ή απλώς πλεονάζουσες ρυθμίσεις (πχ. βασικός μέτοχος) / Κατάργηση πολλών άχρηστων διατάξεων (πχ. ευθύνη υπουργών, βασικός μέτοχος, ασυλία βουλευτών)

5. Κατάργηση των διατάξεων που προβλέπουν προνόμια ορισμένων επαγγελματικών ομάδων

6. Μνεία επερχόμενων γενεών

7. Κατάργηση ορίου ηλικίας πανεπιστημιακών

8. Να καταργηθούν οι αναχρονιστικές διατάξεις πχ. άρθρο 4(7), 36(3)

Σχέση κράτους πολίτη 

1. Ισχυρές δεσμεύσεις για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους απέναντι στους πολίτες (καταβολή οφειλών, απάντηση μέσα σε προθεσμία, κοινωνικές παροχές, πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα, κλπ.)

2. Περισσότερη διαφάνεια (και ενίσχυση σχετικών θεσμών)

Ελευθερίες του ατόμου

1. Εκσυγχρονισμός περιεχομένου και εννοιών στα ανθρώπινα δικαιώματα

2. Εκσυγχρονισμός διατάξεων σεξουαλικού προσανατολισμού

3. Να απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε έννομες ατομικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά (πχ. σεξουαλικός προσανατολισμός, γλωσσική ή εθνική προέλευση) που να δημιουργεί ένα συστηματικό πλεονέκτημα υπέρ ενός υποσυνόλου των πολιτών

4. Να μην υπάρχει στο σύνταγμα οποιαδήποτε αναφορά σε θέματα θρησκείας που να οδηγεί σε διακρίσεις υπέρ του ενός ή του άλλου δόγματος

5. Να φύγουν από το σύνταγμα όλες οι λεπτομέρειες των άρθρων 17 και 18, με εξαίρεση τη γενική ρύθμιση και την επίταξη, καθώς και πολλές παράγραφοι του άρθρου 14

6. Κατάργηση του μεγαλύτερου μέρους του άρθρου 18

7. Κατάργηση αναφορών περί προστασίας του περιβάλλοντος

8. Προστασία κοινών αγαθών, πχ. νερό, αέρας από ιδιωτική εκμετάλλευση

9. Κατοχύρωση ευρυζωνικού φασματος υπέρ κοινής χρήσης, εκτός ιδιωτικής εκμετάλλευσης

10. Κατάργηση του άρθρου 15 παρ. 2 του συντάγματος (κεφάλαιο για ατομικά δικαιώματα) όπου προβλέπεται ότι η ραδιοτηλεοπτική ελευθερία υπάγεται στον άμεσο έλεγχο του κράτους και διασφάλιση της ραδιοτηλεοπτικής ελευθερίας 

11. Να καταργηθεί το άρθρο 15 παρ. 1 και 2 του συντάγματος για τη ραδιοτηλεόραση. Αντ' αυτού πρέπει να διασφαλισθεί η ελευθερία της ραδιοτηλεόρασης (όπως η ακαδημαϊκή ελευθερία, άρθρο 16 του Σ από το οποίο πρέπει να καταργηθεί η παρ. 5 που απαγορεύει την ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση)

12. Κατάργηση άρθρου 14(9) (βασικός μέτοχος)

13. Κατάργηση λεπτομερών αναφορών σε προσωπικά δεδομένα

14. Από το άρθρο 14 να μείνουν μόνον οι παράγραφοι 1 και 2, όλες οι άλλες παράγραφοι 3 έως 9 πρέπει να καταργηθούν

15. Να καταργηθεί το άρθρο 23 του Συντάγματος που διασφαλίζει την συνδικαλιστική ελευθερία η οποία επίσης διασφαλίζεται στο άρθρο 12 του Συντάγματος (το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι)

16. Κατάργηση άρθρου 22 / Κατάργηση του «δικαιώματος στην εργασία» υπό την έννοια της υποχρέωσης του κράτους

17. Εκτέλεση αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Εκπαίδευση

1. Κατάργηση άρθρου 16

2. Κατάργηση ρυθμίσεων περί δημοσίων πανεπιστημίων

3. Κατάργηση της απαγόρευσης ιδιωτικών πανεπιστημίων / Κατάργηση του αποκλειστικά δημόσιου χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης / Να επιτρέπεται στα πανεπιστήμια να χρεώνουν δίδακτρα

4. Κατάργηση της αναφοράς σε δωρεάν και δημόσια παιδεία

5. Απλοποίηση άρθρου 16: δημόσια δωρεάν παιδεία και πολύ επιλεκτικά από τα υπόλοιπα (2-3 διατάξεις αρκούν)

6. Κατάργηση του λεγόμενου αυτοδιοίκητου

7. Ουσιαστική ανεξαρτησία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτοδιοίκητα πανεπιστήμια με εκλογές με περιορισμένη συμμετοχή φοιτητών, διοικητικών και απαγόρευση των κομμάτων. Το κράτος χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια αναλογικά με το μέγεθός τους, αλλά τα πανεπιστήμια είναι απολύτως υπεύθυνα να διαχειριστούν τα πιθανά ελλείμματα. Επιτρέπεται η ίδρυση ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων και η χρηματοδότηση δημόσιων πανεπιστημίων από ιδιώτες

Εκκλησία-θρησκεία

1. Κατάργηση άρθρου 3 / Κατάργηση επίσημης θρησκείας / Διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας / Κοσμικό κράτος / Κατάργηση ειδικού ρόλου της εκκλησίας / Κατάργηση του άρθρου 3 για τις σχέσεις εκκλησίας και κράτους και όλες τις διατάξεις που προβλέπουν ανάμειξη της εκκλησίας σε πολιτικές διαδικασίες (ορκωμοσία βουλευτών, υπουργών, προέδρου της δημοκρατίας, άρθρα 33, 59 κλπ.)

2. Κατάργηση του θρησκευτικού όρκου για τα μέλη της κυβέρνησης και τους βουλευτές, όπως και του προέδρου της δημοκρατίας

3. Κατάργηση των προνομίων της ορθόδοξης εκκλησίας (εκπαίδευση, φορολογία, προσηλυτισμός, κτλ.)

4. Κατάργηση άρθρου 105 περί Αγίου Όρους

Μεταναστευτικό  

  

1. Εξορθολογισμός της μεταναστευτικής πολιτικής

2. Επέκταση υπό προϋποθέσεις δικαιώματος ιθαγένειας σε παιδιά νομίμων μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα

3. Κατάργηση του "έθνους" ως έννοιας με έννομες συνέπειες για την ιθαγένεια         

4. Να απουσιάζει από το σύνταγμα κάθε διάκριση μεταξύ ατόμων που ζουν στη χώρα που να δίνει λιγότερα δικαιώματα σε κάποιους (μετανάστες, μειονότητες) χωρίς να τους παρέχει και μια σημαντική απαλλαγή από τις φορολογικές τους υποχρεώσεις

Κοινωνικά δικαιώματα – κοινωνική πολιτική 

1. Εγγύηση ελάχιστου εισοδήματος για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες

2. Κατοχύρωση «κοινωνικού κεκτημένου», κατοχύρωση των ελάχιστων ορίων κοινωνικών δαπανών

3. Πρόβλεψη θετικής υποχρέωσης για την προστασία των δικαιωμάτων ευπαθών ομάδων στο πλαίσιο της αρχής του κοινωνικού κράτους με πλήρη κατοχύρωση καθολικών δικαιωμάτων βάσης (λχ. σύνδεση κατώτατου μισθού με αντικειμενικά οικονομικά μεγέθη όπως ο πληθωρισμός)

4. Το κράτος να εγγυηθεί για ένα πλαφόν δημοσίων αγαθών, όπως υγεία, παιδεία το οποίο να υπερισχύει οιωνδήποτε συνθηκών τυχόν διαταράσσουν την απόλαυση των αγαθών αυτών

5. Να απουσιάζει από το σύνταγμα οποιαδήποτε ρύθμιση που να αποκλείει ή και να απομακρύνει τους κατοίκους (όλους ή μέρος) μίας χώρας από τα βασικά αγαθά της υγείας, παιδείας, οικογενειακής στέγης, κοινωνικής προστασίας και ποιοτικού φυσικού περιβάλλοντος

6. Κατάργηση υποχρεωτικών συλλογικών συμβάσεων

7. Κατάργηση κατοχύρωσης συνδικαλιστικών οργάνων / Κατάργηση διατάξεων περί συνδικαλισμού

8. Να απουσιάζει η θέσπιση συντεχνιακών προνομίων ενάντια στον ελεύθερο ανταγωνισμό με πρόφαση την προστασία εργασιακών και καταναλωτικών συμφερόντων (τα οποία συνήθως έτσι καταργούνται αντί να προστατεύονται) 

9. Υποχρέωση δημοσίευσης εκθέσεων για επιπτώσεις ορισμένων αποφάσεων σε βάθος χρόνου για θέματα κοινωνικής πολιτικής και περιβάλλοντος

10. Αυτοματοποίηση της παρέμβασης των δικαστικών αρχών σε έννομες καταγγελίες παραβίασης των νόμων περί δημόσιας υγείας κλπ. από άτομα και επιχειρήσεις, κατόπιν επώνυμης καταγγελίας

Οικονομική πολιτική

1. Καθορισμός ανώτατων ορίων δημοσίου χρέους και ελλείμματος

2. Θέσπιση της αρχής του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού

3. Θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων

4. Να μην υπάρχουν δημοσιονομικοί περιορισμοί

5. Εξωκοινοβουλευτική επιθεώρηση της ετήσιας εκτέλεσης του προϋπολογισμού

6. Να τροποποιηθούν τα άρθρα που αφορούν στη φορολογική νομοθεσία και τη ψήφιση του προϋπολογισμού έτσι ώστε α) να θεσμοθετήσουν ένα αυστηρότερο πλαίσιο σε σχέση με την αλλαγή της φορολογικής νομοθεσίας, β) να εισάγουν στον άρθρο για τον προϋπολογισμό ουσιαστικά κριτήρια (πχ. απαγόρευση αρνητικών προϋπολογισμών), αλλά και ελάχιστα όρια ως ποσοστό του προϋπολογισμού για ορισμένες κοινωνικές δαπάνες: πχ. παιδεία, υγεία κτλ) ή να ορίσουν προτεραιότητες για νέες δαπάνες σε περίπτωση πλεονάσματος, γ) να θεσμοθετήσουν την οιαδήποτε συμμετοχή/επιρροή εξωκοινοβουλευτικών παραγόντων στη ψήφιση του προϋπολογισμού, λαμβάνοντας υπόψιν τις υποχρεώσεις των χωρών μελών της ΕΕ, αλλά και θέτοντας διακριτά όρια για τις αρμοδιότητες που παραμένουν στο εθνικό κοινοβούλιο, στα πρότυπα της απόφασης του ανώτατου γερμανικού ακυρωτικού του 2012

7. Επαναδιατύπωση των διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος ώστε να διευκολυνθούν οι μεγάλες επενδύσεις αλλά και να περιοριστούν οι καταπατήσεις και αυθαιρεσίες από τους μικρο-ιδιοκτήτες

8. Απαγόρευση εισφορών/φόρων προς τρίτους

9. Απλούστερο ενιαίο και διαφανές φορολογικό σύστημα

10. Κατάργηση φορολογικής ασυλίας εφοπλιστικού κλάδου

11. Κατάργηση άρθρου 107 (αντίκεινται στο δίκαιο της ΕΕ)

12. Να αλλάξει το άρθρο 106 και 107 ώστε να θεσμοθετήσει διαφανείς διαδικασίες για την εκμετάλλευση του εθνικού φυσικού πλούτου και τη θέση οικονομικών προτεραιοτήτων

13. Μέριμνα για ασφάλεια δικαίου ιδίως σε περιπτώσεις επενδύσεων

14. Συνταγματική κατοχύρωση της οικονομίας της αγοράς και του περιορισμού του κρατικού παρεμβατισμού στο ελάχιστο δυνατό

Εξωτερική πολιτική, άμυνα, σχέσεις εθνικής έννομης τάξης με ενωσιακή και διεθνή    

1. Ενιαίο και μακροπρόθεσμο συμφωνηθέν πρόγραμμα εθνικής αμύνης και εξωτερικής πολιτικής που να μην αλλάζει με αλλαγή κυβερνήσεων

2. Πρόβλεψη για κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας σε εύλογο χρόνο

3. Αναγνώριση του αυτοεκτελεστού χαρακτήρα των συμβατικών υποχρεώσεων που αναλαμβάνει η ελληνική πολιτεία σε διεθνές επίπεδο

4. Να μην ορίζει το σύνταγμα τα ζητήματα υπεροχής του ενωσιακού δικαίου    

   

            

Λογοδοσία, έλεγχος, καταστολή 

1. Καθιέρωση ιδιώνυμων οικονομικών αδικημάτων για αιρετούς άρχοντες (συμπεριλαμβανομένων αυτών της τοπικής αυτοδιοίκησης)

2. Αναμόρφωση ασυλιών (όχι κατάργηση): α) αναμόρφωση ακαταδίωκτου βουλευτών (χωρίς όμως να πειραχθεί το ανεύθυνο-απόρρητο), β) αναμόρφωση ποινικής ευθύνης υπουργών στην προδικασία (ναι όμως σε ειδικό δικαστήριο με συμμετοχή ποινικών και διοικητικών δικαστών)

3. Εγκαθίδρυση μηχανισμών ελέγχου και λογοδοσίας βουλευτών και μελών της κυβέρνησης συγκροτούμενων από μέλη της βουλής και δικαστικούς λειτουργούς σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας

4. Ενίσχυση των εγγυήσεων περί την αρχή της νομιμότητας

5. Ενίσχυση των δικαστικών εγγυήσεων τηρήσεως του συντάγματος

6. Αυστηροί έλεγχοι για την αδειοδότηση και λειτουργία των ηλεκτρονικών μέσων, με δημόσιους διαγωνισμούς για τις συχνότητες και συμμετοχή δικαστών από το Δικαστήριο της ΕΕ στη σχετική επιτροπή

7. Ποινικοποίηση της παρακώλυσης (καταλήψεις, κλπ.) της λειτουργίας των θεσμών (σφετερισμός δημόσιας περιουσίας) με την πρόφαση της υπεράσπισης συντεχνιακών μικρο-συμφερόντων

8. Ποινικοποίηση λόγου αντίθετου προς το σύνταγμα

            

Κόμματα

1. Απαγόρευση χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων από την πολιτεία

2. Αποτελεσματικός έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων και πόθεν έσχες βουλευτών και μελών της κυβέρνησης

3. Η αρχή της εσωκομματικής δημοκρατίας χρειάζεται σαφέστερη και πληρέστερη κατοχύρωση διαφάνειας στην οικονομική διαχείριση

4. Αλλαγή του άρθρου 29 του συντάγματος για τα πολιτικά κόμματα κατά τρόπο που θα προβλέπει εσωτερική λειτουργία σύμφωνα με δημοκρατικές αρχές και νόμο περί κομμάτων. Εξορθολογισμός του άρθρου με αφαίρεση όλων των περιττών διατάξεων που μπορούν να προβλεφθούν σε απλή νομοθετική ρύθμιση

5. Σαφέστερη περιγραφή του ρόλου και της αποστολής των πολιτικών κομμάτων

6. Εξορθολογισμός του άρθρου 29 του συντάγματος με αφαίρεση όλων των περιττών διατάξεων που μπορούν να προβλεφθούν σε απλή νομοθετική ρύθμιση

7. Να μην υπάρχει δυνατότητα απαγόρευσης κόμματος από τη βουλή

           

Εκλογές

1. Εκλογές μόνο σε ορισμένο χρόνο

2. Θέσπιση εκλογικού νόμου που δε μπορεί να αλλάξει από τη βουλή παρά μόνο με αναθεώρηση του συντάγματος. Ο εκλογικός νόμος να είναι απλή αναλογική στο επίπεδο των 13 περιφερειών (και λίστα επικρατείας με αποκλειστική συμμετοχή εξωκοινοβουλευτικών υποψηφίων), συνδυασμός λίστας με σταυρό, και διατήρηση του 3% / Θέσπιση πάγιου εκλογικού συστήματος / Κατοχύρωση απλής αναλογικής

3. Το σύνταγμα δεν πρέπει να καθορίζει το εκλογικό σύστημα (μόνον αρνητικές προϋποθέσεις συνταγματικής νομιμότητας)

4. Πλέον αποτελεσματική ρύθμιση για την ψήφο όσων βρίσκονται στο εξωτερικό

Άμεση δημοκρατία

1. Υποχρεωτικό δημοψήφισμα για διεθνείς συμφωνίες με σημαντικές οικονομικο-κοινωνικές συνέπειες για τον πολίτη

2. Γρηγορότερα και ευκολότερα δημοψηφίσματα

3. Ενίσχυση συμμετοχικής δημοκρατίας

4. Ρητή απαγόρευση δημοψηφισμάτων για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Πολίτευμα – διάκριση εξουσιών – θεσμική αρχιτεκτονική

1. Αλλαγή πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία, με πλήρη διαχωρισμό της εκτελεστικής από τη νομοθετική εξουσία

2. Δημιουργία δικαμερικού συστήματος / Θέσπιση γερουσίας - ατελής δικαμερισμός: α) συμμετοχή στο νομοθετικό έργο κατά το γαλλικό μοντέλο (δικαίωμα αναβλητικής αρνησικυρίας, περνάει της βουλής αλλά πρέπει να «ακούσει» τη γερουσία πρώτα), β) μη εξάρτηση κυβέρνησης, γ) δρακόντειες αρμοδιότητες advice and consent σε δημόσιους διορισμούς κατά το αμερικάνικο μοντέλο (πχ. ΝΠΔΔ, ΔΕΚΟ, ΑΔΑ, ηγεσία δικαιοσύνης)

3. Το ελληνικό σύνταγμα είναι θεσμικά ιδιαιτέρως ισορροπημένο και μπροστά από την εποχή του. Πρόταση για εισαγωγή θεσμών όπως ο δικαμερισμός και το συνταγματικό δικαστήριο όχι μόνο δεν είναι λυσιτελής, όχι μόνο δεν συνάδει με την ελληνική πολιτική φυσιογνωμία, αλλά κινδυνεύει να χαλάσει ό,τι καλό έχουμε. Οι θεσμοί αυτοί αμφισβητούνται εκεί όπου υπάρχουν (πχ. Γαλλία)

4. Ασυμβίβαστο υπουργού και βουλευτή

5. Να μην υπάρχει ασυμβίβαστο της βουλευτικής και της υπουργικής ιδιότητας

6. Ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου της δημοκρατίας

7. Άμεση εκλογή προέδρου της δημοκρατίας, ο οποίος θα είναι επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας

8. Η εκλογή του προέδρου της δημοκρατίας γίνεται από τη βουλή με πλειοψηφία τριών πέμπτων τρεις μήνες πριν τη λήξη της θητείας του. Αν δεν επιτευχθεί η πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται κάθε μήνα. Το ίδιο πρόσωπο δεν μπορεί να είναι υποψήφιος πάνω από 2 φορές. Μέχρι να εκλεγεί ο πρόεδρος της δημοκρατίας, τα καθήκοντά του εκτελεί ο απερχόμενος. Σε περίπτωση θανάτου ή αδυναμίας ισχύουν τα ήδη προβλεπόμενα

9. Τροποποίηση αρμοδιοτήτων του προέδρου της δημοκρατίας για να συμβάλλει στον σχηματισμό κυβέρνησης χωρίς να υποχρεώνεται σε άχρηστες διερευνητικές εντολές

10. Κατάργηση άρθρων 45, 46, 47, 50 (μπορεί να ενσωματωθεί σε άλλο άρθρο)    

Εκτελεστική εξουσία

1. Κατάργηση προνομίου ασυλίας μελών της κυβέρνησης / Αλλαγές στο καθεστώς της ευθύνης υπουργών / Κατάργηση διατάξεων αναφορικά με την ποινική ευθύνη υπουργών/μελών της κυβέρνησης / Ποινικά αδικήματα υπουργών να μην έχουν βραχεία παραγραφή

2. Ιδιώνυμα αδικήματα σχετικά με την ευθύνη υπουργών

3. Κατάργηση άρθρου 86 

4. Ανώτατο όριο υπουργικής θητείας 

5. Έλεγχος από ανεξάρτητη αρχή του προγραμματικού λόγου (θέσεων και υποσχέσεων)

6. Ενίσχυση παρουσίας εξωκοινοβουλευτικών υπουργών στις κυβερνήσεις και μονίμων υφυπουργών

7. Θα πρέπει να καταργηθούν τα προεδρικά διατάγματα στην εθνική έννομη τάξη (άρθρο 43) και να αντικατασταθούν από υπουργικές αποφάσεις ή πράξεις του υπουργικού συμβουλίου

8. Ασυμβίβαστο υπουργού και βουλευτή

9. Να μην υπάρχει ασυμβίβαστο της βουλευτικής και της υπουργικής ιδιότητας

Νομοθετική εξουσία 

1. Μείωση αριθμού βουλευτών / Περιορισμός αριθμού βουλευτών κατά 100 / κατά 150

2. Ανώτατο όριο βουλευτικής θητείας

3. Κατάργηση των λεπτομερειακών διατάξεων λειτουργίας της βουλής

4. Κατάργηση ασυλίας βουλευτών / ακαταδίωκτου βουλευτών

5. Περισσότερη λογοδοσία για τους βουλευτές

6. Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία

7. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας της νομοθετικής εξουσίας

8. Πενταετής θητεία που δεν διακόπτεται από εκλογή προέδρου της δημοκρατίας

9. Δυνατότητα υποβολής ένστασης από όποιον έχει έννομο συμφέρον ενώπιον του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου εφόσον ο βουλευτής έχει υπερβεί το νομοθετικά καθοριζόμενο όριο εκλογικών δαπανών

10. Πρόκληση αρνητικού νομοθετικού δημοψηφίσματος ως δικαίωμα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας

11. Απλοποίηση του κοινοβουλευτικού δικαίου σε επίπεδο συντάγματος 

12. Κατάργηση άρθρου 58 (αρκεί να προβλέπεται στον εκλογικό νόμο)

13. Κατάργηση άρθρων 68 (το τσίρκο των εξεταστικών θα πρέπει να σταματήσει), 69 (ζήτημα του κανονισμού της βουλής και όχι του συντάγματος), 71 (επίσης) και 77

14. Ασυμβίβαστο υπουργού και βουλευτή

15. Να μην υπάρχει ασυμβίβαστο της βουλευτικής και της υπουργικής ιδιότητας

                

        

Δικαιοσύνη, ανεξάρτητες διοικητικές αρχές και νομικό συμβούλιο του κράτους

1. Δημιουργία συνταγματικού δικαστηρίου

2. Να μην δημιουργηθεί συνταγματικό δικαστήριο

3. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης   

4. Το συνταγματικό δικαστήριο να έχει αρμοδιότητα να αποφαίνεται για τη συνταγματικότητά διεθνών συμφωνιών με σημαντικές οικονομικο-κοινωνικές συνέπειες για τον πολίτη

5. Οι ΜΚΟ να έχουν locus standi  να φέρουν υποθέσεις υπέρ κοινωνικά αδυνάμων ομάδων στο συνταγματικό δικαστήριο

6. Υποχρέωση εκτελεστικής εξουσίας και των οργάνων της διοίκησης να σέβονται τις αποφάσεις των δικαστηρίων και να λαμβάνουν τα προσήκοντα μέτρα για την εφαρμογή τους

7. Οι διοικητικές διαφορές ουσίας και ακυρωτικές δεν έχουν θέση στο σύνταγμα

8. Να μην ορίζει το σύνταγμα σχετικά με τις αμοιβές δικαστικών / Κατάργηση του ειδικού μισθολογίου των δικαστικών

9. Να μην προβλέπει το σύνταγμα την ύπαρξη ανεξάρτητων διοικητικών αρχών

10. Κατάργηση άρθρου 100Α 

       

Δημόσια διοίκηση

1. Ο θεσμός του Γενικού Γραμματέα υπουργείων να αλλάξει ριζικά και να αντικατασταθεί με θεσμό παρόμοιο με αυτό της Μεγάλης Βρετανίας και των permanent secretaries / junior ministers, οι οποίοι να είναι ανεξάρτητοι με διευρυμένες εξουσίες

2. Κατάργηση μονιμότητας δημοσίων υπαλλήλων / Κατάργηση μονιμότητας δημοσίων υπαλλήλων και παραμονή στην θέση τους μόνο μετά επιτυχών πενταετών κρίσεων

3. Κατάργηση άρθρου 103 περί δημοσίων υπαλλήλων

4. Πολιτική, κοινωνική και δικαστική εποπτεία απολύσεων και προλήψεων στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα για την αποφυγή νεποτισμού

5. Δημιουργία θεσμών που προάγουν την αξιοκρατία και τη διαφάνεια, περιορίζοντας το ρόλο των κομμάτων και των συνδικαλιστών (πχ. η οποιαδήποτε κατάργηση της μονιμότητας στο δημόσιο να αντισταθμιστεί με κατοχύρωση του οιουδήποτε ΑΣΕΠ και διαδικαστικών δικλείδων ασφαλείας για την πρόσληψη, προαγωγή και απόλυση δημοσίων υπαλλήλων)

6. Διορισμός δημοσίων υπαλλήλων χωρίς ελληνική ιθαγένεια 

                                            

Αποκέντρωση    

1. Ομοσπονδοποίηση της φορολογικής διοίκησης / Δημοσιονομική αυτονομία των δήμων

2. Ρητή κατοχύρωση της αποκέντρωσης και αναβάθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης

3. Ριζική απλοποίηση συνταγματικής προστασίας τοπικής αυτοδιοίκησης. Ανάγκη ευελιξίας. Πλήρες αυτοδιοίκητο, κατασταλτικός έλεγχος νομιμότητες, εκλογές, επικουρικότητα. Ούτε βαθμίδες, ούτε τοπική υπόθεση, ούτε λεπτομέρειες, τρεις απλές διατάξεις

4. Περισσότερες αρμοδιότητες στις εκλεγμένες περιφέρειες και τους δήμους με ταυτόχρονη κατάργηση των διορισμένων υπερ-περιφερειαρχών σε ένα πιο "ομόσπονδο" μοντέλο

5. Λογοδοσία και έλεγχος σε τοπικό επίπεδο για ελλείμματα και διαφθορά στην οποία τυχόν να υποπέσουν οι τοπικοί άρχοντες. Οι τοπικοί άρχοντες έχουν διακριτική ευχέρεια για φορολογική, δημοσιονομική, αναπτυξιακή, και εκπαιδευτική πολιτική σε τοπικό επίπεδο αλλά υπόκεινται σε αυστηρές ποινές χωρίς αναστολή ή ελαφρυντικά για ζητήματα διαφθοράς (αδιαφανείς διορισμοί, κατασπατάληση δημόσιου χρήματος)