Φταίει το Σύνταγμα για την κρίση;

Η αναθεώρηση του Συντάγματος επιστρέφει στη δημόσια συζήτηση αρκετά συχνά τους τελευταίους μήνες. Μερικοί θεωρούν τη συζήτηση επίκαιρη, καθώς αποδίδουν στο Σύνταγμα κάποιες από τις στρεβλώσεις της μεταπολίτευσης, στηλιτεύουν το αντι-αναπτυξιακό και φιλο-κρατικιστικό του πνεύμα ή απλά βλέπουν ένα παράθυρο ευκαιρίας για να μετατοπίσουν την πολιτική ατζέντα από την οικονομία στους θεσμούς. Άλλοι εκτιμούν ότι η συζήτηση είναι ανεπίκαιρη, είτε γιατί θεωρούν αδύνατη τη συναίνεση στο σημερινό πολωμένο πολιτικό σκηνικό είτε γιατί αντιλαμβάνονται ότι είναι το έλλειμμα ηγεσίας και πολιτικής βούλησης και όχι το σημερινό Σύνταγμα που εμποδίζει τις μεταρρυθμίσεις.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η συνταγματική αναθεώρηση είναι μια αρκετά σοβαρή διαδικασία για να εξαντλείται σε διακηρύξεις προθέσεων και τακτικισμούς. Και σίγουρα δεν είναι μία διαδικασία που αφορά μόνο στους νομικούς και τους συνταγματολόγους, αλλά μια ευκαιρία για τα κόμματα, τα συνδικάτα, τις επιχειρήσεις, την Κοινωνία των Πολιτών, να μπουν σε μια ουσιαστική ανοιχτή συζήτηση για μια σειρά ζητημάτων που σχετίζονται με τον προσανατολισμό της χώρας τα επόμενα χρόνια. 

Επίσης, στο Σύνταγμα καθρεφτίζεται το τέλος μιας εποχής και η αρχή μιας νέας. Ανεξάρτητα από το τέλος ή μη της μεταπολίτευσης, σημασία έχει ότι η Ελλάδα καλείται να επιβιώσει σε μια στενότερη Οικονομική Ένωση αλλά και σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όπου τα υγιή δημόσια οικονομικά είναι προϋπόθεση επιβίωσης, αλλά και κατοχύρωσης της κυριαρχίας της. Χρειάζεται επενδύσεις που σέβονται το περιβάλλον και δημιουργούν καλές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, πανεπιστήμια που στέκονται στον διεθνή ανταγωνισμό, δημόσια διοίκηση που υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, δικαιοσύνη που εμπεδώνει το κράτος δικαίου και κοινωνικό κράτος που δεν μοιράζει μόνο επιδόματα, αλλά λειτουργεί ανταποδοτικά και επιμερίζει δίκαια τα οφέλη μεταξύ των γενεών.

Πιστεύουμε ότι το ελληνικό Σύνταγμα, αν και «παραφουσκωμένο», δεν είναι κατ’ ανάγκη ένα «κακό» σύνταγμα. Στέκεται άνετα ανάμεσα σε άλλα συντάγματα ώριμων δημοκρατιών. Δεύτερον, «δεν κάνουν τα ράσα τον παπά». Αυτό που εντέλει κάνει μία πολιτεία «συντεταγμένη», δεν είναι το γραπτό της σύνταγμα, αλλά η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των θεσμών της, η ποιότητα των εξουσιών της, η λογοδοσία και η διαφάνεια, αλλά και η εμπέδωση του κράτους δικαίου ως καθημερινή βιωμένη πραγματικότητα για τους πολίτες. Κοντολογίς, το Σύνταγμα ούτε το πρόβλημα είναι αλλά ούτε και η λύση. Ας βάλει ο Μανωλιός όσες φορές θέλει τα ρούχα του αλλιώς, η ουσία δεν αλλάζει.

Με αφορμή τις παραπάνω σκέψεις, μία πολιτική κοινότητα νέων («Μπροστά») και μια ομάδα νέων ακαδημαϊκών της διασποράς («Ελληνικό Φόρουμ Δημόσιας Πολιτικής»), πήραμε την πρωτοβουλία να οργανώσουμε μια ανοιχτή δημόσια εκδήλωση. Σε αυτήν θα παρουσιαστούν και τα αποτελέσματα μίας έρευνας την οποία εκπόνησε το Φόρουμ με τη συμμετοχή διακεκριμένων κατά κύριο λόγο Ελλήνων νομικών, πολιτικών επιστημόνων και οικονομολόγων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Στόχος μας ήταν να καταγράψουμε αντιλήψεις και προτάσεις για την ουσία και τον προσανατολισμό της συνταγματικής αναθεώρησης, χωρίς αυτές να μονοπωλούνται από νομικούς και συνταγματολόγους. Ελπίζουμε να είναι η αρχή του προβληματισμού για μια ευρύτερη, ουσιαστική συζήτηση και όχι μια ανταλλαγή απόψεων μεταξύ ειδικών.

Παναγιώτης Βλάχος, μέλος του Μπροστά

Νικήτας Κωνσταντινίδης, μέλος του GPPF

Δημοσιεύθηκε στο Protagon.