Η νέα τάξη του «πρεκαριάτου»

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-9, η επακόλουθη κρίση χρέους της Ευρωζώνης κι η συνεχιζόμενη λιτότητα έχουν επιφέρει τεκτονικές αλλαγές στην κοινωνικοοικονομική διαστρωμάτωση των ευρωπαϊκών κοινωνιών κι έτι περαιτέρω της δικής μας. Η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και η επιδίωξη της ανταγωνιστικότητας και προσαρμογής σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον αλληλεξάρτησης έχουν επιφέρει την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και την αποσάθρωση των δομών του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας. Το κοινωνικό συμβόλαιο που έθεσε τα θεμέλια της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη πνέει τα λοίσθια κι ακόμα δεν υπάρχει συναίνεση για το ποιο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο θα το αντικαταστήσει.

Το αναπάντεχο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Ιουλίου, η εκτίναξη της αποχής και το παράδοξο της επανεκλογής του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου - παρά την ευρέως θεωρούμενη καταστροφική οικονομική πολιτική της πρώτης του διακυβέρνησης - είναι ενδεικτικά της ανάδυσης μια νέας κοινωνικής ομάδας: του  λεγόμενου «πρεκαριάτου». Πρόκειται για έναν ευφυή νεολογισμό - σύνθεση των λέξεων precarious = επισφαλής και προλεταριάτο, που αναφέρεται σε όλους εκείνους οι οποίοι μη έχοντες καμία επαγγελματική εξασφάλιση μήτε εγγυημένη πηγή εισοδήματος βλέπουν το μέλλον με μεγάλη αβεβαιότητα κι απαισιοδοξία.

Πρόκειται για νέους κυρίως ανθρώπους της λεγόμενης γενιάς των 700 ευρώ, που είναι διατεθειμένοι να δοκιμάσουν το διαφορετικό, δε φοβούνται να ρισκάρουν καθώς δεν έχουν τίποτα να χάσουν, κι απορρίπτουν λογικές του τύπου ότι το «ευρώ είναι μονόδρομος». Είναι τα «ορφανά» της παγκοσμιοποίησης, που αδυνατούν να εκφράσουν τη φωνή τους μέσω των κατεστημένων κομμάτων και δημοκρατικών διαδικασιών κι, επομένως, είναι επιρρεπή στα εύπεπτα κι απλοϊκά αφηγήματα του λαϊκισμού και τις θελκτικές σειρήνες των αντισυστημικών άκρων.

Ως εκ τούτου, η εκλογική τους συμπεριφορά τους είναι τελείως απρόβλεπτη και συμβάλλει στη μεταβλητότητα του πολιτικού μας συστήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι δημοσκόποι ανά την Ευρώπη πέφτουν συστηματικά έξω στην πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος, καθώς με τις υπάρχουσες μεθόδους η αυξανόμενη αυτή μάζα ψηφοφόρων διαπερνά τα δημοσκοπικά τους δίχτυα.

Νικήτας Κωνσταντινίδης, Λέκτορας Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας, Πανεπιστήμιο του Cambridge. Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ.