Η «Πύρρειος» Νίκη του Κάμερον

Σε πείσμα των Βρετανών δημοσκόπων, οι Συντηρητικοί του Κάμερον κατήγαγαν περήφανη νίκη στις προ ημερών βρετανικές εκλογές κερδίζοντας μάλιστα μία εύθραυστη απόλυτη πλειοψηφεία εδρών στη βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων (House of Commons). Ο άλλος μεγάλος κερδισμένος των εκλογών ήταν το Εθνικιστικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP), που κέρδισε 56 από της 59 έδρες της Σκωτίας σε ένα ανεπανάληπτο εκλογικό «τσουνάμι» που αφάνισε και τα τελευταία προπύργια των ενωτικών κομμάτων του Westminster στη Σκωτία.

Οι μεγάλοι χαμένοι ήταν οι Εργατικοί του Εντ Μίλιμπαντ, των οποίων τα καθαρά εκλογικά κέρδη στο Λονδίνο επισκιάστηκαν από την απώλεια 40 εδρών στη Σκωτία και τη μη εκλογή αρκετών επιφανών στελεχών τους, καθώς επίσης και οι Φιλευλέθεροι Δημοκράτες του Νικ Κλεγκ, οι οποίοι έχασαν τις περισσότερες έδρες τους κυρίως από τους Συντηρητικούς και δευτερευόντως από τους Εργατικούς. Η συμπολίτευσή τους με τους Συντηρητικούς τα τελευταία πέντε χρόνια αποδείχτηκε μάλιστα τόσο καταστροφική που ήταν το μόνο μεγάλο κόμμα με μειωμένο (κατά 16) εθνικό ποσοστό ψήφων και με το χαμηλότερο σύνολο εδρών (8) από την ίδρυσή του.

Ο Κάμερον πλέον ανήκει σε ένα μικρό κλαμπ πολιτικών ηγετών που επέζησαν μέσα στο τοξικό πολιτικό περιβάλλον της οικονομικής κρίσης και της λιτότητας και ως ένα βαθμό το οφείλει στο λεγόμενο timing. Το τέλος της κλειστής πενταετούς θητείας της Βουλής, που νομοθετήθηκε το 2011 στο πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων της απερχόμενης κυβέρνησης, βρήκε την οικονομία σε ανοδική πορεία και τους δείκτες της ανεργίας και της ανάπτυξης σε άνθιση. Επίσης, αποδείχθηκε ότι ο Κάμερον ενέπνεε περισσότερη εμπιστοσύνη ως διαχειριστής της οικονομίας από το Μίλιμπαντ.

Από την άλλη, η νίκη του Κάμερον μπορεί να αποδειχθεί «Πύρρειος», αφού ο ίδιος καλείται να αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις ως προς τη συνοχή του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ίδιου του κόμματός του. Τα εκλογικά αποτελέσματα σε Αγγλία και Σκωτία ήταν αντιδιαμετρικά αντίθετα τόσο στην οικονομική όσο και στην εθνοπολιτική τους διάσταση. Στη μεν Σκωτία οι δυνάμεις υπέρ της ανεξαρτησίας (45% σύμφωνα με το πρόσφατο δημοψήφισμα) συσπειρώθηκαν γύρω από το SNP και τη φιλολαϊκή του ατζέντα. Στη δε Αγγλία πολλοί πρώην ψηφοφόροι των Εργατικών και των Φιλελευθέρων έριξαν στρατηγική ψήφο στους Συντηρητικούς, φοβούμενοι το ενδεχόμενο μίας εργατικής κυβέρνησης μειοψηφείας στο Westminster υπό την ομηρία του SNP. Υπό αυτό το πρίσμα, οι αποσχιστικές τάσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν να κλιμακώνονται.

Οι τάσεις αυτές θα ενισχυθούν έτι περαιτέρω από το επικείμενο δημοψήφισμα για τη συμμετοχή της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (του οποίου τη διεξαγωγή έχει εξαγγείλει ο Κάμερον μέχρι το 2017), καθώς οι αναφανδόν φιλοευρωπαίοι Σκωτσέζοι δε θα δεχθούν να συρθούν έξω από την ΕΕ από μία αγγλική πλειοψηφεία και μία κυβέρνηση από το αντίπαλο στρατόπεδο του οικονομικού συντηρητισμού και του ντισραελικού ενωτισμού. Η άνοδος του ευρωφοβισμού στην Αγγλία (που αποτυπώνεται από τη σημαντική ενίσχυση των εκλογικών ποσοστών - όχι όμως και της κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης - του Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου), σε συνδυασμό με την ισχνή συμπολευτική πλειοψηφεία, έμμεσα προσδίδει δυσανάλογη διαπραγματευτική ισχύ και πολιτική νομιμοποίηση στη συμπαγή πτέρυγα των Συντηρητικών Ευρωσκεπτικιστών. Όλα αυτά δημιουργούν ένα μείγμα αντίρροπων δυνάμεων, πολιτικής αστάθειας και διχαστικών συνταγματικών διλημμάτων τόσο εκρηκτικό, που θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως έχει. Αν αυτή η απροσδόκητη νίκη έχει ένα τίμημα, τότε αυτό θα είναι ο Κάμερον να μείνει στην ιστορία ως ο τελευταίος πρωθυπουργός μίας Ευρωπαϊκής Βρετανίας.

Νικήτας Κωνσταντινίδης, Λέκτορας Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας, Πανεπιστήμιο του Cambridge

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, στις 12-05-15.