Εκτέλεση της απόφασης του Διστόμου για αποζημιώσεις της ναζιστικής κατοχής

Ο κ. Υπουργός της Δικαιοσύνης Ν. Παρασκευόπουλος δήλωσε έτοιμος να δώσει άδεια για την εκτέλεση απόφασης των ελληνικών δικαστηρίων σε βάρος της Γερμανίας με την οποία επιδικάζεται αποζημίωση υπέρ θυμάτων ναζιστικών εγκλημάτων πολέμου. Εξάρτησε, ωστόσο, το χρόνο εκτέλεσης από τη νομική πολυπλοκότητα του ζητήματος, αλλά και την πολιτική διαπραγμάτευση και τη γνώμη της Βουλής.

Η αλήθεια είναι ότι η εκτέλεση αυτή εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια, προσκρούοντας σε νομικές αποφάσεις εθνικών και αριθμού διεθνών δικαιοδοτικών θεσμών. Καταλυτικότερης σημασίας υπήρξε η απόφαση του 2012 του Διεθνούς Δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών στην υπόθεση Γερμανίας κατά Ιταλίας. Με συντριπτική πλειοψηφία, το Δικαστήριο της Χάγης καταδίκασε την Ιταλία κρίνοντας ότι, βάσει του διεθνούς δικαίου, η ετεροδικία της οποίας παραδοσιακά απολαμβάνουν τα κράτη απαγορεύει να υπαχθεί το γερμανικό κράτος στη δικαιοδοσία των ιταλικών αρχών.  Στην υπόθεση αυτή -η οποία αφορούσε σε ίδιας φύσης θέματα με την απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων που επιθυμεί να εκτελεστεί η ελληνική Κυβέρνηση- είχε παρέμβει ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου η Ελλάδα.

Τυπικά, η απόφαση της Χάγης δεν δημιουργεί υποχρεώσεις συμμόρφωσης για την Ελλάδα. Ουσιαστικά, όμως, η ελληνική και ιταλική περίπτωση είναι ίδιες. Συνεπώς, τυχόν εκτέλεση της απόφασης στην οποία αναφέρεται ο κ. Υπουργός της Δικαιοσύνης συνιστά διεθνώς παράνομη πράξη που συνεπάγεται διεθνή ευθύνη της Ελλάδας. Επιθυμεί η ελληνική Κυβέρνηση να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο; Αν ναι, πώς θα αξιώσει το σεβασμό του από τα άλλα κράτη;

Μερίδα της θεωρίας, το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο και, απ’ ό,τι προκύπτει, η νεοεκλεγείσα ελληνική Κυβέρνηση διαφωνούν με την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης. Τα επιχειρήματα της Ιταλίας και της Ελλάδας στην παρέμβασή της είναι εύκολο να εμπλουτιστούν με νέους νομικούς ισχυρισμούς. Είναι έτοιμη η ελληνική Κυβέρνηση να αναλάβει το (πολύπλευρο) κόστος νέας νομικής μάχης, αλλά και το ρίσκο ήττας; Δυστυχώς, οι μέχρι τώρα επιδόσεις του ελληνικού κράτους ενώπιον του Δικαστηρίου της Χάγης δεν είναι και οι ενθαρρυντικότερες που θα μπορούσαν να υπάρξουν.

Κι ένα τελευταίο: δίδεται η (ελπίζω λανθασμένη) εντύπωση ότι τα θύματα του ναζισμού και ο ατελέσφορος νομικός αγώνας τους χρησιμοποιούνται εργαλειακά στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης της ελληνικής Κυβέρνησης για την τρέχουσα οικονομική κρίση. Η επιδίωξη εικόνας θυματοποίησης, μέσω και με θύματα τα θύματα του ναζισμού δεν πρέπει σε αυτούς τους ανθρώπους. Μία τέτοια ατυχής επιδίωξη δεν μας πρέπει ως κοινωνία.

Βασίλης Π. Τζεβελέκος, Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Hull

Το κείμενο δημοσιέυθηκε στα ΝΕΑ.