Μια πιθανώς ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι το κατά πόσο επηρέασε ο ποδοσφαιρικός αγώνας του Σαββάτου πριν τις εκλογές την εκλογική προτίμηση. Βοήθησε η νίκη της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου επί της αντίστοιχης της Ρωσίας κάποιο από τα κόμματα; Ως παράδειγμα για την επιρροή αθλητικών γεγονότων στις εκλογικές αναμετρήσεις αναφέρονται συχνά οι Αμερικανικές εκλογές για το Κονγκρέσο, όπου οι υποψήφιοι που είναι ήδη εκλεγμένοι αντιπρόσωποι φαίνεται πως κερδίζουν κάποιες ψήφους όταν η τοπική ομάδα έχει κερδίσει στον αγώνα μπέιζμπολ πριν τις εκλογές. Άλλο πιο κλασσικό παράδειγμα είναι η άνοδος του ήδη πρωθυπουργού Harold Wilson στην Βρετανική κοινή γνώμη αμέσως μετά την κατάκτηση του παγκόσμιου κυπέλλου του 1966 από την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της χώρας, αλλά και η πτώση του μετά την ήττα το 1970. Αντίστοιχο παράδειγμα υπάρχει και στη Γαλλία όπου η κατάκτηση του παγκόσμιου κυπέλου το 1998 συσχετίστηκε με τη γενική άνοδο της δημοτικότητας του προέδρου Σιράκ και του πρωθυπουργού Ζοσπέν, ενώ ο πιο κοντινό σε εμάς παράδειγμα είναι οι Ευρωεκλογές του Ιουνίου του 2004 (μετά τα παιχνίδια του ομίλου) όπου η Νέα Δημοκρατία αύξησε ακόμη περισσότερο τα ποσοστά της σε σχέση με τις εθνικές εκλογές λίγους μήνες νωρίτερα.[1]
Γενικά, όπως φαίνεται και από τα παραπάνω παραδείγματα, ένα ευνοϊκό ποδοσφαιρικό αποτέλεσμα μπορεί να αυξήσει την εκλογική δύναμη του υποψήφιου που έχει την διακυβέρνηση της χώρας. Στην περίπτωση των βουλευτικών εκλογών μια τέτοια υπόθεση εργασίας θα σήμαινε ότι τα όποια εκλογικά οφέλη πηγαίνουν στο κόμμα που βρίσκεται ήδη στην εξουσία (για παράδειγμα οι Εργατικοί το 1966). Η εξήγηση που δίνεται για αυτό το φαινόμενο είναι πως όταν οι πολίτες νιώθουν χαρά ή ικανοποίηση (αυτό που στη βιβλιογραφία της οικονομικής ψήφου ονομάζεται «the feel-good factor») έχουν την τάση να θέλουν να διατηρήσουν το status-quo, ως αποτέλεσμα μιας υπολανθάνουσας προσπάθειας να μην αλλάξουν το περιβάλλον που συνδέεται με το συναίσθημα χαράς, αισιοδοξίας ή ικανοποίησης. Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις πως οι πολιτικοί γνωρίζουν αυτή την τάση και προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τον παράγοντα ικανοποίησης προγραμματίζοντας εκλογές σε περιόδους όπου το διεθνές προφίλ της χώρας αναμένεται να είναι θετικό λόγω της ενδεχόμενης επιτυχίας σε κάποιο αθλητικό γεγονός ή αποτρέποντας τη διεξαγωγή εκλογών σε περιπτώσεις όπου είναι πιθανή κάποια ενδεχόμενη ήττα. [2]
Το πρόβλημα φυσικά είναι ότι στην περίπτωση των Ελληνικών εκλογών δεν υπάρχει ουσιαστικό πολιτικό status-quo. Κανένας αρχηγός κόμματος δεν είναι πρωθυπουργός, ενώ η κυβέρνηση είναι υπηρεσιακή, αποτέλεσμα της αδυναμίας των κομμάτων για συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας μετά τις εκλογές της 6ης Μαϊου. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα αβεβαιότητας είναι δύσκολο να κάνεις κανείς κάποια υπόθεση σχετικά με τον τρόπο που μπορεί να επηρεάσει τους ψηφοφόρους το αποτέλεσμα του ποδοσφαιρικού αγώνα. Μένει λοιπόν να δούμε εμπειρικά αν η νίκη της Εθνικής Ελλάδος μια μόλις μέρα πριν τις εκλογές σχετίζεται με την κομματική προτίμηση και, αν ναι, προς ποια κατεύθυνση.
Δεδομένης της έλλειψης στοιχείων που να προέρχονται από μια εθνική εκλογική έρευνα, ο μόνος τρόπος να απαντήσουμε εμπειρικά σ’ αυτό το ερώτημα είναι να χρησιμοποιήσουμε τα στοιχεία που συνέλεξε ο ηλεκτρονικός σύμβουλος ψήφου Choose4Greece (C4G) (http://www.choose4greece.com). Μετά από ένα πρώτο φιλτράρισμα των στοιχείων κατά το οποίο αφαιρέθηκαν διπλοεγγραφές, το C4G κατέγραψε 306 συμμετοχές από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου και μέχρι το απόγευμα της Κυριακής (πριν ανοίξουν οι κάλπες). Θα προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε την εκλογική συμπεριφορά αυτών των χρηστών (Ν=286) με τους χρήστες που μπήκαν στη σελίδα από τις 13 Ιουνίου και μέχρι την έναρξη του ποδοσφαιρικού αγώνα (21:45 ώρα Ελλάδας, Ν=1,278). Επειδή θέλουμε να αποδόσουμε την οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων στο ποδοσφαιρικό αποτέλεσμα, θα συμπτήξουμε όσο γίνεται την ομάδα των χρηστών πριν τον αγώνα, ώστε να εξαλείψουμε πιθανούς παράγοντες που σχετίζονται με την εκλογική καμπάνια και που είναι πιθανόν να διαμορφώνουν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Το C4G μας δίνει την ακριβή (σε δευτερόλεπτα) στιγμή της ημέρας που ο χρήστης μπαίνει στην σελίδα του C4G και επομένως ο διαχωρισμός των ομάδων μπορεί να γίνει με μεγάλη ακρίβεια.
Ο πίνακας 1 δείχνει τις διαφορές στα ποσοστά των κομμάτων μεταξύ των δύο ομάδων σύγκρισης. Για κάθε κόμμα παρουσιάζονται τρεις διαφορετικές συγκρίσεις. Σε κάθε μία από αυτές τις συγκρίσεις, η ομάδα που μας ενδιαφέρει παραμένει η ίδια και περιλαμβάνει όσους χρησιμοποίησαν το C4G μετά τον αγώνα, ουσιαστικά από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου μέχρι στις 11 το πρωϊ της Κυριακής. Αυτό που αλλάζει είναι το «παράθυρο» που ανοίγουμε για την ομάδα ελέγχου. Η πρώτη γραμμή του πίνακα περιλαμβάνει τις συμμετοχές στο C4G από την Τετάρτη και μέχρι το Σάββατο (πριν τον αγώνα). Η δεύτερη γραμμή συγκρίνει την αρχική ομάδα με όσους χρησιμοποίησαν το C4G από την Πέμπτη και μέχρι το Σάββατο. Η τελευταία συγκρίνει μόνο τις συμμετοχές του Σαββάτου με αυτές τις Κυριακής.
Πίνακας 1 Μετατόπιση εκλογικής προτίμησης μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, ως αποτέλεσμα του αγώνα Ελλάδας Ρωσίας.
| ΝΔ | ΣΥΡΙΖΑ | ΠΑΣΟΚ | ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ | ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ | ΔΗΜΑΡ | ΚΚΕ | |
| 13-16 vs.17 Ιουνη | 0 | 0 | -4.5%[-8, -.8] | 2.9%[-3.5, 9.4] | 0 | 0 | 0 |
| 14-16 vs.17 Ιουνη | 0 | 0 | -4.3%[-8.5, -1.5] | 2.7%[-4.4, 9.8] | 0 | 0 | 0 |
| 16 vs.17 Ιουνη | 0 | 0 | -4.7% [-9.8, -.45] | 5.4%[3.4, 14.2] | 0 | 0 | 0 |
Σημείωση: τα νούμερα στις αγκύλες δείχνουν το χαμηλότερο και υψηλότερο ποσοστό που κατά προσέγγιση θα μπορούσαμε να περιμένουμε αν αναγάγουμε αυτά τα ευρήματα στο σύνολό των χρηστών του C4G (για την αναγωγή δείτε και την τελευταία παράγραφο του κειμένου). Αριθμός παρατηρήσεων για την πρώτη, δεύτερη και τρίτη γραμμή, Ν=602, 394, και 228 αντίστοιχα.
Τα αποτελέσματα αυτών των συγκρίσεων δείχνουν ότι το μόνο κόμμα που φαίνεται να επηρεάστηκε (αρνητικά) από την εξέλιξη του αγώνα είναι το ΠΑΣΟΚ. Από όσους ψήφισαν ΠΑΣΟΚ στις 6 Μαϊου, 4-5% λιγότεροι δήλωσαν ότι θα ψηφίσουν το ίδιο κόμμα στις εκλογές της 17ης Ιούνιου. Για κανένα από τα άλλα κόμματα δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια διαφορά. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, των οποίων τα ποσοστά φαίνεται να ανεβαίνουν από το βράδυ του Σαββάτου. Στην περίπτωση αυτή, όμως, δεν μπορούμε με ακρίβεια να πούμε ότι η αύξηση αυτή είναι συστηματική και όχι απλά τυχαία.
Προκειμένου να διερευνήσουμε τον βαθμό στον οποίο τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται στον ποδοσφαιρικό αγώνα, εξετάσαμε δύο εναλλακτικές ερμηνείες. Πρώτον, οι συμμετέχοντες μπορεί να διαφέρουν συστηματικά μεταξύ τους με βάση την ημέρα και ώρα που χρησιμοποιούν το C4G. Για τον σκοπό αυτό, συγκρίναμε τις ίδιες ομάδες όπως διαμόρφωθηκαν βάσει του χρόνου χρήσης του C4G ανάμεσα στις δύο Κυριακές (10 και 17 Ιουνίου). Αν όσοι μπαίνουν στο C4G τις Κυριακές είναι γενικότερα λιγότερο πιθανό να αλλάξουν την εκλογική τους προτίμηση και αν αυτό διαφαίνεται πιθανότερο μεταξύ των δυνητικών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, θα έπρεπε να βρούμε παρόμοια αποτελέσματα. Κάτι τέτοιο όμως δεν διαφαίνεται από τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας. Σε καμία περίπτωση δεν βρίσκουμε να διαφέρει η πρόθεση ψήφου προς το ΠΑΣΟΚ ή τους Ανεξάρτητους Έλληνες.
Δεύτερον, μπορεί απλά η ψήφος προς το ΠΑΣΟΚ να χάνεται την ημέρα των εκλογών, ανεξάρτητα από τον ποδοσφαιρικό αγώνα. Για να εξέτασουμε αυτή την πιθανότητα, μελετήσαμε τα δεδομένα του C4G που συλλέχτηκαν για τις εκλογές της 6ης Μαίου. Πραγματοποιώντας την ίδια σύγκριση, δηλαδή μεταξύ αυτών που χρησιμοποίησαν το C4G τις αμέσως προηγούμενες ημέρες με τις συμμετοχές της Κυριακής και πάλι δεν βρίσκουμε καμία διαφορά. Δεδομένων αυτών των δύο ευρημάτων, πιστεύουμε πως η διαφορά που βρίσκουμε στις εκλογές του Ιούνη σχετικά με την ψήφο προς τους Ανεξάρτητους Έλληνες είναι αρκετά πιθανό να οφείλονται στην έκβαση του ποδοσφαιρικού αγώνα. Δεν είναι διόλου απίθανο λοιπόν η νίκη της εθνικής ποδοσφαίρου να δημιούργησε ένα κλίμα εθνικής υπερηφάνειας που επηρέασε θετικά την ψήφο προς τους Ανεξάρτητους Έλληνες, ένα κόμμα που χρησιμοποιεί σχετική ρητορική στον πολιτικό του λόγο.
Μια τελική αλλά πολύ σημαντική παρατήρηση αφορά την ερμηνεία αυτών των ευρημάτων σχετικά με το συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα. Τα δεδομένα μας δεν προέρχονται από τυχαίο πανελλαδικό δείγμα αλλά αφορούν μόνο τους χρήστες του C4G. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν δείχνουν μια δυνητική τάση ως προς την κατεύθυνση της επίδρασης της νίκης της εθνικής ποδοσφαίρου, σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπουν αναγωγές ως προς τα εθνικά εκλογικά αποτελέσματα. Για αναγωγές σε εθνικό επίπεδο είναι απαραίτητη η μελέτη δεδομένων από τυχαίο πανελλαδικό δείγμα στα πλαίσια μια εθνικής εκλογικής έρευνας. Δυστυχώς όμως η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες στην Ευρώπη που δε διεξάγονται τέτοιες έρευνες σε εθνικό επίπεδο. Ας ελπίσουμε λοιπόν πως η ερευνητική κοινότητα θα κινηθεί προς την κατεύθυνση της συγκρότησης εθνικών εκλογικών ερευνών κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα που θα επιτρέψει την παραγωγή ερευνητικών συμπερασμάτων σχετικά με την πολιτική συμπεριφορά των Ελλήνων.
Οι Ηλίας Ντίνας (University of Oxford) και Κώστας Γεμενής (University of Twente) είναι πολιτικοί επιστήμονες και μέλη της ερευνητικής ομάδας του Choose4Greece.
(Δημοσίευση στο eklogika.gr 18 Ιουνίου 2012 http://www.eklogika.gr/articles/648)
[1] Βλ. Hugh Dauncey and Geoff Hare, “Conclusion: the impact of France 98,” Culture, Sport, and Society 1 (1998): 205-221.
[2] Βλ. Helena Catt, “The New Zealand election of 27 November 1999,” Australian Journal of Political Science 35 (2000): 299-304 και José María Maravall, “The strategy of election timing,” Juan March Institute Estudio/Working Paper 2006/228.
No comments:
Post a Comment